संवादकीय – ऑगस्ट २००३
पुण्यातील एका कॉलेजमध्ये रॅगिंग झाल्याची आणि त्या तक्रारीला उत्तर म्हणून 26 विद्यार्थ्यांची कॉलेजमधून हकालपट्टी झाल्याची बातमी 20 जुलै 03 रोजी...
Read More
संविधानाची ऐशीतैशी
आपण प्रवासाला निघालो, वाटेत गाडीचं चाक पंयचर झालं, तर जवळच्या पेटोलपंपाशेजारी टायरवाला असतो. हमखास ‘अण्णा’. आजूबाजूच्या टापूत ना गाव -...
Read More
सख्खे भावंड – लेखांक ३ – लेखक – रॉजर फाऊट्स्, संक्षिप्त रुपांतर – आरती शिराळकर
वाशूला खुणांची भाषा शिकविताना डॉ. गार्डनर व त्यांच्या सहकार्‍यांनी अतोनात कष्ट घेतले. तिने खुणांच्या भाषेत वापरलेल्या प्रत्येक शब्दाची नोंद करताना...
Read More
मूल्यशिक्षण – लेखांक ५ – सुमन ओक
मूल्यशिक्षणाचे अध्ययन/अध्यापन ब्रिटिश काळापासून आणि स्वातंत्र्यानंतरही आपल्या शिक्षण प्रक्रियेस धर्मातीत - धर्मापासून अलिप्त बनवण्याचा प्रयत्न झाला. 1950 च्या आसपास मात्र...
Read More
उमेदवारी (लेखांक – 16)
रेणू गावस्कर रेणूताईंनी त्यांच्या कामाची सुरुवात मुंबईच्या ‘डेव्हिड ससून इंडस्टियल स्कूल’ या उन्मार्गी मुलांच्या संस्थेमधून केली. या आणि इतरही अनेक...
Read More
असा विद्यार्थी अशी शाळा
कल्पना तावडे निवृत्तीच्या काळात जरासं गावाबाहेर, शांत बंगला बांधून राहायचं अशी तावडे कुटुंबियांची योजना. कोल्हापूरच्या राजेंद्रनगर भागात स्वातंत्र्य सैनिक वसाहतीत...
Read More
एड्सची साथ आणि स्त्रिया
संजीवनी कुलकर्णी फार फार वर्षांपूर्वीची ही गोष्ट नाही. 80 नंतरच्या दशकात एड्सच्या साथीची जाणीव जगाला झाली, तेव्हा स्त्रियांचा हा प्रश्न...
Read More
अपयशाचे खापर कुणाच्या माथ्यावर
वेगवेगळ्या परीक्षांच्या निकालाचा मोसम नुकताच संपला. वर्तमानपत्रांचे रकाने गुणवत्ताप्राप्त विद्यार्थ्यांच्या मुलाखती व बातम्या यांनी भरले. विविध दैनिकांमध्ये या विद्यार्थ्यांची यशोगाथा,...
Read More
संवादकीय – जुलै २०१३
बाराजूनलाचेन्नईमधल्याएकाप्रथितयशशाळेतदहावीतशिकतअसलेल्याएकामुलानंआत्महत्याकेली. मृत्यूपूर्वीलिहिलेल्याचिठ्ठीततोम्हणतो, ‘‘मलाहेआयुष्यआवडतनाहीम्हणूनमीहेकरतआहे. माझ्यामरणासाठीकोणीहीरडूनये. मलाहीशाळाआवडतनाही. मलामिळणारेगुणहीअतिशयअपुरेआहेत.’’ कमीमार्कपडलेम्हणूनशिक्षकांनीकेलेेल्यामारहाणीच्यापार्श्वभूमीवरहीघटनाघडली. आपणमोठ्यांच्याअपेक्षांनापुरेपडूशकतनाही, यानिराशेतूनत्याचाखचलेलाआत्मविश्वासआणिविफलताअंगावरशहारेआणणारीआहे. हेवाचतानादीडवर्षापूर्वीघडलेलीपुण्यातलीघटनाहीआठवली. विमलाबाईगरवारेशाळेतल्याएकावडारीसमाजातल्यामुलानंउच्चवर्णीयशिक्षकाच्यामार-अपमानानंखचूनजाऊनआत्महत्याकेलीहोती. हेमृत्यूआपल्यालाजागंकरताहेत. शाळांमधूनहोणार्‍याशारीरिकशिक्षाह्यादखलपात्रगुन्हाआहेत. हेसर्वांनाचमाहीतआहे. तरीहीचेन्नईच्यायाशाळेतरात्रभरशिक्षाम्हणूनडांबूनठेवण्यासाठीसेलरूमआणिकोंडूनमुलांनामारणंशक्यव्हावं - कोणमारतंयतेकळूनयेयासाठीडार्करूमहोती. इतरत्रहीअशाक्रूरवागणुकीचीवानवानाही. शाळाआजइथपर्यंतपोचतातकशायाच्याकारणांचाशोधघ्यायलाहवा. कडकशिस्तीसाठीप्रसिद्धअसलेल्यापुण्यातल्याएकाकॉन्व्हेंटमधलीपरिस्थितीपाहूया...
Read More
प्रतिसाद- जुलै २००३
‘तुमचामुलगाजराजास्तचसंवेदनशीलआहे!’ विनूनुकताचपाचवीतगेलाहोतातेव्हाएकेदिवशीडबडबल्याडोळ्यांनीघरीआला. ‘‘कायझाले?’’ ‘‘आजआमचेहेडमास्तरआमच्यावर्गातआलेहोते. तेम्हणाले, ‘‘सगळ्यागावामधलीडुकरंआणूनजमाकेलीआहेतइथं.’’ ‘‘मगजरआम्हीडुकरंचआहोततरकशालाशिकविताततेआम्हाला? मास्तरहीटाकूनबोलतात, कानपिरगाळतात; चपराशीहीसंधीसापडलीकीठेवूनदेतात. इतकेनालायकआहोतआम्ही?’’ विनूचीतक्रारआम्हीहेडमास्तरांपर्यंतपोचवलीतेव्हातेउद्गारले, ‘‘तुमचामुलगाजास्तचसंवेदनशीलआहे!’’ पेशानेशेतकरीअसलेलेहेहेडमास्तरजेव्हाबाजारातबैलघ्यायलाजातात, तेव्हात्याच्यापाठीवरथापमारूनबघतात, त्याचीत्वचाथरथरतेकीनाहीते. नाहीथरथरलीतरत्यालामद्दडठरवूननापासकरतात. पणपोरालात्यांचेवाग्बाणलागले, तरमात्रअतिसंवेदनशीलठरवूनमोकळेहोतात. (करुणाफुटाणे,...
Read More
संवादकीय – जुलै २००३
बारा जूनला चेन्नईमधल्या एका प्रथितयश शाळेत दहावीत शिकत असलेल्या एका मुलानं आत्महत्या केली. मृत्यूपूर्वी लिहिलेल्या चिठ्ठीत तो म्हणतो, ‘‘मला हे...
Read More
प्रतिसाद – जुलै २००३
‘तुमचा मुलगा जरा जास्तच संवेदनशील आहे!’ विनू नुकताच पाचवीत गेला होता तेव्हा एके दिवशी डबडबल्या डोळ्यांनी घरी आला. ‘‘काय झाले?’’...
Read More
सख्खे भावंड – लेखांक २- लेखक – रॉजर फाऊट्स्,
संक्षिप्त रुपांतर - आरती शिराळकर चिंपांझीला खुणांच्या भाषेतून बोलायला शिकवण्याचा अभिनव प्रयोग 1966 साली डॉ. गार्डनर यांनी सुरू केला होता....
Read More
हे सारं मला माहीत हवं
सरोज देशचौगुले "Sex is too beautiful to be made ugly by ignorance, greed and lack of responsibility.' ‘हे सारं मला...
Read More
और सदानंद खुश हुआ
लेखक - सत्यजित रे, संक्षिप्त रुपांतर - प्रीती केतकर सत्यजीत रे हे प्रसिद्ध चित्रपट दिग्दर्शक. त्यांनी मुलांसाठीही चित्रपट बनवले आहेत....
Read More
मूल्यशिक्षण – लेखांक ४
सुमनओक अलिकडे दूरदर्शनवर एक मोठा मार्मिक संदेश दिला जातो. ‘सैतान बनना आसान है, पर क्या इन्सान बने रहना इतना मुश्किल...
Read More
एव्हरेस्टकेवळनिमित्तमात्र – विनय कुलकर्णी
पुणेकरांबद्दलचाएकखवचटविनोदप्रसिद्धआहे. पहाटेफिरण्यासनिघालेल्याएकाआजोबांनारस्त्यातपुण्यातनवखेअसणारेएकगृहस्थविचारतात, ‘काहो... येथेचितळ्यांचेदूधकोठेमिळेल?’ त्यावरआजोबाखासअनुनासिकउत्तरदेतात, ‘दूधम्हशीचे... चितळेकेवळनिमित्तमात्र!’ याविनोदाचीआठवणहोण्याचंकारणएव्हरेस्ट (सागरमाथाकिंवाचोमोलुंग्माम्हटलंतरआपल्यालाहीओळखूयेणारनाही) वरीलआरोहणाच्यापन्नासवर्षपूर्तीचं. ‘एव्हरेस्टवरकाजायचं?’ याचंमोठंमार्मिकउत्तरएडमंडहिलरीनीचदेऊनठेवलंय. तेम्हणतात. ‘कारणतेतिथंआहेम्हणून!’ जेजेदिसतंयतेतिथंजाऊनबघण्याचीअनिवारऊर्मीमाणसाच्यामनातअसतेम्हणून. त्यासाठीमाणूसस्वत:च्याशारीरिकक्षमतामर्यादांपलीकडेताणूनबघायलातयारअसतो. त्यातीलआंतरिकइच्छात्यानिसर्गालाजाणूनघेण्याचीअसते... असावी. बर्‍याचदाअशाघटनांचंवर्णन ‘निसर्गावरमात’अशासदरातकेलंजातं....
Read More
सामाजिक पालकत्व पुरस्कार समारंभ
वंदनाकुलकर्णी 25 मे रोजी ज्येष्ठ विचारवंत श्री. वसंतराव पळशीकर यांच्या हस्ते श्री. शिवाजी कागणीकर यांना पालकनीती परिवारचा सामाजिक पालकत्व पुरस्कार...
Read More