भाषा आणि जीवन
ऋग्वेदाच्या दहाव्या मंडलात वाणीला उद्देशून एक ऋचा आहे. (10:71:4) उत त्व: पश्चन्न ददर्श वाचम् उत त्व: शृण्वन्न शृणोत्येनाम् तो त्वस्मै तन्वं विसस्त्रे जायेव पत्य उशती सुवासा: (अर्थ : तो वाणीला पाहतो; पण पहातच नाही; तो तिला ऐकतो; पण ऐकतच नाही; Read More
दुसरा डोळा केव्हा उघडणार?
प्रगत समाजाला केवळ औपचारिक शिक्षण पुरेसे ठरत नाही. प्रगत समाजाचे शिक्षण आणि संशोधन हे दोन डोळे आहेत. संशोधनासाठी जिज्ञासू वृत्ती हवी, तसेच उचित मार्गदर्शनही हवे. माणसामध्ये काही उपजत क्षमता वाढीच्या क्रमात ठराविक वेळात जागतात. उदाहरणार्थ, अंगावर पिणे, स्मित करणे, उपडे Read More
बहुमानार्थी बहुवचन
प्रश्न : प्रत्येक भाषेचे स्वत:चे संकेत भाषांतर करताना गमती निर्माण करतात. संस्कृतातून मराठीसारख्या अनेक भाषांत आलेला संकेत म्हणजे आदरणीय व्यक्तीला बहुवचन वापरणे. हा संकेत मनात इतका ठसलेला आहे की दुसर्‍या भाषेतही अशाच पद्धतीने लेखन केले जाऊ शकते. इंग्रजीच्या उत्तरपत्रिकेत पत्रलेखन Read More
लहान मुलांसारखे बोलायला शिकणे
मराठीच्या भाषाव्यवहारात वाणीच्या हाताळणीचे काही ओळखीचे साचे तयार झालेले आहेत. अगदी लहान मुले भाषा प्रथम शिकतात, तेव्हा त्यांचे भाषाप्रयोग काही अवस्थांमधून जातात आणि वयाच्या पाच ते सात वर्षांमध्ये मुले त्या भाषिक समाजाचे पूर्ण सदस्य बनतात. त्यानंतर त्यांचा शब्दसंग्रह वाढेल, शैलीची Read More
लोकशिक्षण : कसे आणि कुणासाठी?
लोकशिक्षण आणि मराठी भाषा या लेखात शिक्षणाचे कार्य आणि शिक्षणामधील संज्ञापनाचे स्वरूप स्पष्ट केल्यानंतर, प्रत्यक्षात लोकशिक्षण कशा तर्‍हेने घडते हे, पुढील उतार्‍यात मांडलेले आहे. प्रत्येक समाजात शिक्षणाबद्दलच्या ज्या तरतुदी असतात, त्यांची व्यवस्था साधारपणे तीन पातळ्यांवर कल्पित येईल. (क) संपूर्णत: अनौपचारिक Read More