संवादकीय – जुलै २०१३
बाराजूनलाचेन्नईमधल्याएकाप्रथितयशशाळेतदहावीतशिकतअसलेल्याएकामुलानंआत्महत्याकेली. मृत्यूपूर्वीलिहिलेल्याचिठ्ठीततोम्हणतो, ‘‘मलाहेआयुष्यआवडतनाहीम्हणूनमीहेकरतआहे. माझ्यामरणासाठीकोणीहीरडूनये. मलाहीशाळाआवडतनाही. मलामिळणारेगुणहीअतिशयअपुरेआहेत.’’ कमीमार्कपडलेम्हणूनशिक्षकांनीकेलेेल्यामारहाणीच्यापार्श्वभूमीवरहीघटनाघडली. आपणमोठ्यांच्याअपेक्षांनापुरेपडूशकतनाही, यानिराशेतूनत्याचाखचलेलाआत्मविश्वासआणिविफलताअंगावरशहारेआणणारीआहे. हेवाचतानादीडवर्षापूर्वीघडलेलीपुण्यातलीघटनाहीआठवली. विमलाबाईगरवारेशाळेतल्याएकावडारीसमाजातल्यामुलानंउच्चवर्णीयशिक्षकाच्यामार-अपमानानंखचूनजाऊनआत्महत्याकेलीहोती. हेमृत्यूआपल्यालाजागंकरताहेत. शाळांमधूनहोणार्‍याशारीरिकशिक्षाह्यादखलपात्रगुन्हाआहेत. हेसर्वांनाचमाहीतआहे. तरीहीचेन्नईच्यायाशाळेतरात्रभरशिक्षाम्हणूनडांबूनठेवण्यासाठीसेलरूमआणिकोंडूनमुलांनामारणंशक्यव्हावं - कोणमारतंयतेकळूनयेयासाठीडार्करूमहोती. इतरत्रहीअशाक्रूरवागणुकीचीवानवानाही. शाळाआजइथपर्यंतपोचतातकशायाच्याकारणांचाशोधघ्यायलाहवा. कडकशिस्तीसाठीप्रसिद्धअसलेल्यापुण्यातल्याएकाकॉन्व्हेंटमधलीपरिस्थितीपाहूया...
Read More
प्रतिसाद- जुलै २००३
‘तुमचामुलगाजराजास्तचसंवेदनशीलआहे!’ विनूनुकताचपाचवीतगेलाहोतातेव्हाएकेदिवशीडबडबल्याडोळ्यांनीघरीआला. ‘‘कायझाले?’’ ‘‘आजआमचेहेडमास्तरआमच्यावर्गातआलेहोते. तेम्हणाले, ‘‘सगळ्यागावामधलीडुकरंआणूनजमाकेलीआहेतइथं.’’ ‘‘मगजरआम्हीडुकरंचआहोततरकशालाशिकविताततेआम्हाला? मास्तरहीटाकूनबोलतात, कानपिरगाळतात; चपराशीहीसंधीसापडलीकीठेवूनदेतात. इतकेनालायकआहोतआम्ही?’’ विनूचीतक्रारआम्हीहेडमास्तरांपर्यंतपोचवलीतेव्हातेउद्गारले, ‘‘तुमचामुलगाजास्तचसंवेदनशीलआहे!’’ पेशानेशेतकरीअसलेलेहेहेडमास्तरजेव्हाबाजारातबैलघ्यायलाजातात, तेव्हात्याच्यापाठीवरथापमारूनबघतात, त्याचीत्वचाथरथरतेकीनाहीते. नाहीथरथरलीतरत्यालामद्दडठरवूननापासकरतात. पणपोरालात्यांचेवाग्बाणलागले, तरमात्रअतिसंवेदनशीलठरवूनमोकळेहोतात. (करुणाफुटाणे,...
Read More
संवादकीय – जुलै २००३
बारा जूनला चेन्नईमधल्या एका प्रथितयश शाळेत दहावीत शिकत असलेल्या एका मुलानं आत्महत्या केली. मृत्यूपूर्वी लिहिलेल्या चिठ्ठीत तो म्हणतो, ‘‘मला हे...
Read More
प्रतिसाद – जुलै २००३
‘तुमचा मुलगा जरा जास्तच संवेदनशील आहे!’ विनू नुकताच पाचवीत गेला होता तेव्हा एके दिवशी डबडबल्या डोळ्यांनी घरी आला. ‘‘काय झाले?’’...
Read More
सख्खे भावंड – लेखांक २- लेखक – रॉजर फाऊट्स्,
संक्षिप्त रुपांतर - आरती शिराळकर चिंपांझीला खुणांच्या भाषेतून बोलायला शिकवण्याचा अभिनव प्रयोग 1966 साली डॉ. गार्डनर यांनी सुरू केला होता....
Read More
हे सारं मला माहीत हवं
सरोज देशचौगुले "Sex is too beautiful to be made ugly by ignorance, greed and lack of responsibility.' ‘हे सारं मला...
Read More
और सदानंद खुश हुआ
लेखक - सत्यजित रे, संक्षिप्त रुपांतर - प्रीती केतकर सत्यजीत रे हे प्रसिद्ध चित्रपट दिग्दर्शक. त्यांनी मुलांसाठीही चित्रपट बनवले आहेत....
Read More
मूल्यशिक्षण – लेखांक ४
सुमनओक अलिकडे दूरदर्शनवर एक मोठा मार्मिक संदेश दिला जातो. ‘सैतान बनना आसान है, पर क्या इन्सान बने रहना इतना मुश्किल...
Read More
एव्हरेस्टकेवळनिमित्तमात्र – विनय कुलकर्णी
पुणेकरांबद्दलचाएकखवचटविनोदप्रसिद्धआहे. पहाटेफिरण्यासनिघालेल्याएकाआजोबांनारस्त्यातपुण्यातनवखेअसणारेएकगृहस्थविचारतात, ‘काहो... येथेचितळ्यांचेदूधकोठेमिळेल?’ त्यावरआजोबाखासअनुनासिकउत्तरदेतात, ‘दूधम्हशीचे... चितळेकेवळनिमित्तमात्र!’ याविनोदाचीआठवणहोण्याचंकारणएव्हरेस्ट (सागरमाथाकिंवाचोमोलुंग्माम्हटलंतरआपल्यालाहीओळखूयेणारनाही) वरीलआरोहणाच्यापन्नासवर्षपूर्तीचं. ‘एव्हरेस्टवरकाजायचं?’ याचंमोठंमार्मिकउत्तरएडमंडहिलरीनीचदेऊनठेवलंय. तेम्हणतात. ‘कारणतेतिथंआहेम्हणून!’ जेजेदिसतंयतेतिथंजाऊनबघण्याचीअनिवारऊर्मीमाणसाच्यामनातअसतेम्हणून. त्यासाठीमाणूसस्वत:च्याशारीरिकक्षमतामर्यादांपलीकडेताणूनबघायलातयारअसतो. त्यातीलआंतरिकइच्छात्यानिसर्गालाजाणूनघेण्याचीअसते... असावी. बर्‍याचदाअशाघटनांचंवर्णन ‘निसर्गावरमात’अशासदरातकेलंजातं....
Read More
सामाजिक पालकत्व पुरस्कार समारंभ
वंदनाकुलकर्णी 25 मे रोजी ज्येष्ठ विचारवंत श्री. वसंतराव पळशीकर यांच्या हस्ते श्री. शिवाजी कागणीकर यांना पालकनीती परिवारचा सामाजिक पालकत्व पुरस्कार...
Read More
संवादकीय – जून२००३
शिवाजीकागणीकरवत्यांच्याकार्यकर्त्यांशीगप्पाचालूहोत्या. विषयहोता ‘कार्यकर्ता’कसाअसावा? बसवंतकोल्हेम्हणाले, ‘‘कार्यकर्त्यालाखूपजबाबदारीनंवागणंभागअसतं. एकआदर्शम्हणूनत्याच्याकडेपाहिलंगेल्यानं, त्याच्याचुकांमुळेहोणारंनुकसानहीफारमोठंअसतं. विशेषत:स्वत:च्यामुलांनावाढवतानात्यालाफारसावधरहायलालागतं. ज्यामूल्यांसाठीतोसंघर्षकरतअसतो, धडपडतअसतोतीमूल्यं, माणूसपणमुलांमधेहीउतरतेआहेनाह्याकडेसततलक्षहवं.’’ कुणीतरीत्यांनाविचारलं, ‘‘पणमुलांचेनैसर्गिकपालकजरीआईवडीलअसलेतरी, समाजातवावरताना - मित्र, नातेवाईक, शिक्षकअसेअनेकजणत्याचेपालकअसतात. तेसर्वांकडूनचशिकतअसतं. मगत्यानंचांगलंमाणूसबनणंहीफक्तआईवडिलांचीचजबाबदारीकशी?’’ ...
Read More
प्रतिसाद – जून २००३
संपादक
Read More
संवादकीय – जून २००३
शिवाजी कागणीकर व त्यांच्या कार्यकर्त्यांशी गप्पा चालू होत्या. विषय होता ‘कार्यकर्ता’ कसा असावा? बसवंत कोल्हे म्हणाले, ‘‘कार्यकर्त्याला खूप जबाबदारीनं वागणं...
Read More
प्रतिसाद – जून २००३
फेब्रुवारीच्या अंकातील मूल्यशिक्षणावरील लेख वाचला. आजच्या काळात मूल्यशिक्षणाची नितांत आवश्यकता आहे. हे शिक्षण प्राथमिक शाळेपासूनच दिले पाहिजे. कारण लहानपणी लागलेल्या...
Read More
संक्रमण ( लेखांक १६ )
रेणू गावस्कर गेल्या खेपी म्हटल्याप्रमाणे डेव्हिड ससूनवरून माझी गाडी उलट्या मार्गानं सुरू झाली. मुलांच्या दृष्टीनं संस्थेत राहाणं किती दु।सह आहे...
Read More
सख्खेभावंड – लेखांक १ – लेखक – रॉजर फाऊट्स्, संक्षिप्त रुपांतर – आरती शिराळकर
Next of kin - सख्खे भावंड या नावाची एक अमेरिकन कादंबरी हाती लागली. रॉजर फाऊटस् या अमेरिकन शास्त्रज्ञानं सांगितलेली, स्वत।च्या...
Read More
आगरकरांचा स्त्री विषयक विचार
विद्या बाळ श्री. गोपाळ गणेश आगरकर यांच्या विचारांचं जबरदस्त आकर्षण आपल्या मनामधे आहे, ते अनेक कारणांनी. ज्ञान संपादनाची अभूतपूर्व ओढ,...
Read More